Glutenvrij dieet: Populariteit legt nieuwe risico’s bloot
Het is meer dan tien jaar geleden dat het glutenvrije dieet populair werd, gesteund door de beproefde marketingkracht van ondersteuning door beroemdheden en voortdurende aandacht in de pers. Het glutenvrije dieet volgde op de plots ouderwetse rage-diëten zoals bijvoorbeeld het Atkins-dieet.
Er is een belangrijk verschil: Glutenvrije diëten vinden hun basis in een medische noodzaak. Voor de geschatte 1% van de bevolking met coeliakie is de opkomst van deze voedingstrend een geluk. Eens-Was het vroeger een frustrerende tocht langs restaurants en supermarkten om glutenvrije producten te kopen. Nu is er een overvloed.
Voordat het glutenvrije dieet populair werd, concentreerde de publiciteit zich rond het eten van vetvrij, suikervrij of natriumvrij, dus het idee dat voedsel dat vrij is van iets, betekent voor veel mensen dat het beter voor je is en gezonder.
De meeste mensen die zonder medische noodzaak een glutenvrij dieet volgen, denken dat dit beter is voor hun gezondheid. Alleen… het is gebaseerd op een enorm misverstand niet alleen bij patiënten, maar ook bij veel artsen en verpleegkundigen. Alles kan schade toebrengen als het niet nodig is en verkeerd wordt toegepast.
Naarmate meer mensen glutenvrije diëten gebruiken, komt er meer bewijsmateriaal over het effect bij gezonde gebruikers. In plaats van de beoogde gezondheidsvoordelen te bieden aan mensen die ze niet medisch nodig hebben, kunnen glutenvrije diëten gezondheidsrisico’s opleveren.
Hier is een overzicht van de nieuwste bevindingen van vijf risico’s bij personen die glutenvrij zijn geworden:
-
Hart-en vaatziekte
Een belangrijk argument onder aanhangers van glutenvrije diëten is het idee dat gluten ontstekingen kan bevorderen, zelfs bij mensen zonder coeliakie, dus het vermijden ervan zou atherosclerose en de bijbehorende cardiale morbiditeit kunnen verminderen. Uit de “Nurse’s Health Study en de Health Professionals Follow-up Study” met meer dan 100.000 deelnemers zonder coeliakie en 25 jaar follow-up, blijkt ze een verrassende bevinding: het eten van glutenbevattend voedsel is niet geassocieerd met het risico op coronaire hartziekten! In feite hadden degenen die melding maakten van de minste gluteninname een iets hogere mate van coronaire hartziekte dan degenen die de hoogste inname van gluten rapporteerden.
Deze grote prospectieve studies hebben ondubbelzinnig aangetoond dat het glutenvrije dieet niet noodzakelijk cardiaal beschermend is. Het kan zelfs enigszins schadelijk zijn voor het hart als gevolg van het vermijden van bepaalde heilzame voedingsmiddelen zoals volle granen
2 Tekorten aan bepaalde voedingsstoffen
De populariteit van glutenvrije voedingsmiddelen bij het grote publiek hangt samen met nogal vage beweringen over de gezondheidswaarde. Toch blijkt uit een literatuuronderzoek over glutenvrije voedingsmiddelen dat dit dieet een tekort heeft aan essentiële voedingsstoffen.
Het gaat vooral om een lagere inname van voedingsvezel, terwijl er een verband is tussen de inname van vezels en het verminderde risico op darmkanker en hart- en vaatziekte. Verder zijn er tekorten in de belangrijke voedingsstoffen zoals foliumzuur, vitamine B12, vitamine D, calcium, ijzer, zink en magnesium. Deze tekorten aan voedingsstoffen zijn zo bekend bij de coeliakiepopulatie dat voedingsdeskundigen routinematig coeliakiepatiënten vervangende middelen aanraden.
3. Obesitas en diabetes
In glutenvrij voedsel ontbreekt niet alleen het een ander. Het heeft ook een overmaat aan suiker, calorieën en vet. Hoewel het glutenvrije dieet essentieel is voor de gezondheid van patiënten met coeliakie of niet-coeliakie gluten gevoeligheid, weten we dat het glutenvrije dieet in het algemeen geen gezonder dieet is of een gewichtsverlies zou geven. Het glutenvrije dieet is in verband gebracht met een verhoogd risico op overgewicht (obesitas), gezien de hoge glycemische index van veel van deze voedingsmiddelen. Omgekeerd blijkt uit een recente analyse van gegevens uit de “National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES)”, dat glutenvrije diëten niet significant geassocieerd zijn met een vermindering van het risico op metaboolsyndroom
4. Zware metalen
Een nieuw risico van glutenvrije diëten is het bloot stellen aan zware metalen (zoals arseen) en andere schadelijke verontreinigingen.
In een recent gepubliceerd rapport vergeleken onderzoekers die de NHANES-database bekeken het bloed en de urine van deelnemers die op een glutenvrij dieet waren, vergeleken met degenen die dat niet waren. Ze ontdekten dat diegenen die een glutenvrij dieet volgden aanzienlijk hogere niveaus hadden van arseen, kwik, lood en cadmium, misschien door een overdreven vertrouwen in zeevruchten. Hoewel alleen de arseengehalten als toxisch konden worden beschouwd, was de algemene trend desalniettemin verontrustend. Over de gevolgen op de lange termijn is weinig bekend.
5. Kosten
De portemonnee is een punt van aandacht. Een onderzoek uit 2015 naar glutenvrije voedingsmiddelen die beschikbaar zijn in supermarkten in het Groot Brittannië, liet zien dat ze vier keer zo duur zijn als hun niet-glutenvrije tegenhangers. Een Oostenrijks onderzoek meldde dat glutenvrije granen en bakkerijproducten gemiddeld 200% meer kosten dan hun glutenbevattende producten. Deze kostenverschillen zijn ook te zien in de Verenigde Staten, volgens Consumer Reports, zijn glutenvrije levensmiddelen minstens twee keer zo duur als glutenbevattende producten.
Het beste dieet voor elke patiënt
Een secundaire impact van de hausse in glutenvrije diëten is dat het patiënten met niet-gediagnosticeerde coeliakie verbergt. Door gluten te vermijden kan er een positieve reactie zijn bij sommige patiënten die gevoelig zijn voor gluten of voor dingen in het FODMAP-dieet, zoals mensen met het prikkelbare darm syndroom. Het betekent niet dat ze het nodig hebben om ziekte te voorkomen ziekte, maar het kan zijn dat ze zich door dit dieet beter voelen. Door het beperken of vermijden van deze elementen en de reactie van de darmbacteriën ontwikkelen ze mogelijk minder symptomen. Er is dus nog steeds iets positiefs aan de trend naar glutenvrije diëten: Het laat zien dat mensen meer aandacht besteden aan wat in hun voedsel zit, waar het vandaan komt, hoe het hen laat voelen.
Veel artsen hopen dat de aandacht voor het glutenvrije dieet zal leiden tot diëten die meer gericht zijn op fruit, groenten, volle granen, vezels en onbewerkt voedsel. Dit zou op zijn beurt het verminderen van obesitas, hartziekten en type 2 diabetes kunnen bevorderen. Helaas is er geen marketingcampagne voor voedingsmiddelen zoals komkommers, zoete aardappelen of quinoa, dus hoort het publiek meer over een glutenvrij dieet dan een mediterraan dieet. “
Er zit iets positiefs aan deze trend: Mensen besteden meer aandacht aan wat er in hun eten zit!
Meer informatie bij de Coeliakievereniging.